Jak prowadzić skuteczny dialog w rodzinie?

Dialog to wzajemna wymiana myśli między co najmniej dwiema osobami, które dążą do zrozumienia tego, co każda z nich myśli i czym żyje. Człowiek ze swej natury chce i potrzebuje wchodzić w relacje z innymi ludźmi. Jako istota społeczna szuka i rozwija różne formy komunikacji i wymiany informacji. W budowaniu więzi bardzo ważny jest dialog. Na płaszczyźnie kulturowo – społecznej dialog jest zjawiskiem niemal wszechobecnym. Można powiedzieć, że jednym z podstawowych aspektów życia jest uczestnictwo w dialogu człowieka z otaczającym go światem.

Warunki skutecznego dialogu

Janusz Tarnowski, psycholog i twórca pedagogiki personalno – egzystencjalnej, uważał że w prowadzeniu dialogu konieczna jest autentyczność i szczerość. Szczerość wyraża się pewną otwartością w słownej komunikacji międzyludzkiej i nie może być utożsamiana z autentycznością, która polega raczej na określonej postawie człowieka. Niemniej jednak można przyjąć, że szczerość wynika z autentyczności i jest jej zewnętrznym wyrazem. Pamiętajmy, że dialog to spotkanie w znaczeniu personalnym, które polega na zetknięciu się z konkretną lub transcendentną osobą. Wymaga ono od nas dużego zaangażowania, które pochodzi z wolnego wyboru oddania się pewnej osobie lub sprawie. W toku tego procesu jednostka nie przestaje być sobą, nie zatraca siebie na rzecz innych, ale przeobraża się wewnętrznie i zewnętrznie, przełamuje własny egocentryzm oraz wzbogaca własną osobowość.

Bariery komunikacyjne

Niestety sprawiają, że życie staje się naprawdę bolesne i pełne nieporozumień. Prowadzi to do konfliktów pomiędzy członkami rodziny, a momentami nawet do agresji. Dzieci w takich warunkach często izolują się od swoich rodziców, co jest przyczyną budzącego się w nich lęku. Oczywiście trudności w porozumiewaniu się są w pewnym stopniu nie do uniknięcia, ponieważ komunikowanie jest trudnym procesem. Nikt z nas nie czuje się komfortowo, kiedy jest oceniany, osądzany, wypytywany, lekceważony czy moralizowany. Komunikowanie w relacjach rodzic – dziecko, które charakteryzuje się powyższymi cechami nie sprzyja budowaniu pozytywnej relacji i atmosfery w domu. Nie pomagają one dziecku w rozwiązywaniu problemów. Język nieakceptacji, który występuje w barierach komunikowania sprawia, że dziecko w rozmowie z rodzicem otrzymuje komunikat, że trudna sytuacja, w jakiej się znalazło jest tylko i wyłącznie jego winą. Dzieci otrzymują wtedy informację, że ich potrzeby i problemy dla rodzica nie są tak ważne w takim stopniu, w jakim dziecko tego oczekuje, lub że rodzic zupełnie nie jest nimi zainteresowany. Co więcej, dziecko musi podporządkować się rodzicowi. Przedstawione bariery komunikacyjne sprawiają, że dziecko „zamyka się” i nie widzi sensu w rozmowie. Niestety, błędy i bariery komunikacyjne mogą wpłynąć na pogłębienie problemu i zaistnienie sytuacji kryzysowej.

W jaki sposób pokonujesz swoje bariery komunikacyjne?

Dziecko potrzebuje przede wszystkim bezwarunkowej akceptacji, podmiotowego traktowania i miłości. Potrzebuje poczucia bycia kochanym. Bliskość emocjonalna sprawia, że komunikacja może stawać się coraz lepsza. Ważne są nie tylko słowa, ale także i gesty (dostosowane do wieku dziecka) oraz postawa rodziców. Gdy dziecko przeżywa stres, takie gesty ze strony rodziców powodują obniżenie narastającego w nim napięcia. Kiedy dziecko przeżywa niepowodzenia i doświadcza problemów – nie bój się je dopingowa, zachęcać i chwali. Dzieci dzięki pochwałom czują się docenione i bardziej wierzą w siebie. W takiej wspierającej atmosferze dziecko nie czuje lęku przed przyznaniem się do błędu, zatem kontakt z rodzicem jest bardziej otwarty. Ważny jest także po prostu poświęcony czas dziecku. Nie ma dobrej komunikacji w pośpiechu. Kiedy poświęca się dziecku czas, może ono odczu, że jest naprawdę ważne dla rodzica.

Dialog w relacji rodzic – dziecko

Dziecko kształtuje w sobie własny obraz i swoją samoocenę, bazując na sygnałach, jakie otrzymuje od swoich rodziców. Stąd tak ważne jest, aby relacje między rodzice a dzieckiem były jak najlepsze. Nie chodzi tylko o wymianę informacji, np. „jak w szkole?”, „co na obiad?”, „wyniosłeś śmieci?”. Dialog w rodzinie nie polega na przekazywaniu sobie informacji. Celem dialogu w rodzinie jest osiągnięcie zrozumienia między rodzicem a dzieckiem, zacieśnienie więzi między nimi i wzmacnianie wspólnoty.

Rozmawiaj, a przede wszystkim słuchaj

Wymaga to długotrwałej praktyki, ale się nie zniechęcaj. Potrzeba wielu czasu, aby nauczyć się cierpliwego i aktywnego słuchania. Stanowi to kluczowy element dialogu, dlatego należy dwa razy więcej słucha, niż mówi. Nigdy nie należy bagatelizować wypowiadanych słów przez daną osobę. Nasuwa się tutaj przekonanie, że każdy człowiek ma coś ważnego do powiedzenia, ponieważ ma inne doświadczenia życiowe i zawsze jest w stanie coś doda. Prowadzenia skutecznego dialogu ma duży wpływ na łagodzenie sporów rodzinnych. Podczas kłótni prowadzonych w rodzinie, jej członkowie wzajemnie się nie słuchają, natomiast najczęściej na siebie krzyczą i komunikują się w sposób emocjonalny. Skutecznie przeprowadzony dialog pozwala na wymianę między sobą myśli i uczu, tak aby uczestniczące w nim osoby wzajemnie się zrozumiały. Rodzina, w której występuje element dialogu często współdziała ze sobą. Każda z osób jest otwarta na wysłuchanie drugiej strony, co pozwala na dotarcie do członków rodziny, a także wniknięcie w ich problemy i emocje.